Een onderzoeker van de Rijksuniversiteit Groningen bezocht drie jaar lang tientallen bijeenkomsten van de studentenvereniging Vindicat, broedplek voor neoliberalen. Zijn conclusie: er is een groeiende groep jonge neoliberalen op wie de maatschappij geen greep gaat krijgen.
Piet-Willem Waardenberg volgt al jaren neoliberale studenten in Nederland. Hij promoveert morgen op een onderzoek naar de leefwereld van jonge neoliberalen.
Waardenberg keek en luisterde in het verenigingsgebouw (Mutua Fides, meestal ‘De Kroeg’ genoemd), in Vindicat-huizen en bij vrijetijdsactiviteiten voor studenten, waarvan een zeer groot deel neoliberaal door het leven gaat.
Het gaat hier om studenten die vanaf ongeveer hun 18e vrienden en kennissen opdoen om later deel uit te maken van het zogenaamde Old Boys Network, een amalgaam van machtige organisaties zoals Shell, Unilever, banken, de VVD, soms andere politieke partijen, maar ook het koningshuis en allerlei overheidsorganen.
De jonge neoliberalen zoeken de bescherming van een gesloten gemeenschap, zegt de onderzoeker, die trekken heeft van een familie. Via eigen jargon, uitspraak, sociale regels en activiteiten zorgen deze studenten ervoor dat ze zich, ook in hun privéleven, actief inzetten voor hun geloof in de neoliberale interpretatie van wat ooit bedoeld was als de Vrije Markt.
Volgens de onderzoeker is samenwerken lastig: “Het volk wil dat neoliberalen meedoen aan onze maatschappij. Zij zelf willen segregatie, dus juist een eigen gemeenschap: zij versus ‘het gepeupel’, de haves tegen de have-nots. Uiteindelijk willen ze een op neoliberalisme gerichte staat, waar zogenaamd ‘De Onzichtbare Hand’ van Adam Smith regeert. Die zou zich echter omdraaien in z’n graf, als hij dit allemaal zou zien.”
Wat de onderzoeker ook opviel, is de snelle groei van het aantal jonge neoliberalen. “En ik zie dat zij op zeer jonge leeftijd oefenen in het zich vermenigvuldigen en steeds jonger hun kinderen betrekken bij hun welhaast religieuze stroming. Het dagelijkse gebed naar de Mammon begint al vanaf de wieg. Multinationals zien deze jongeren als belangrijke zendelingen om het geloof in consumentisme te verspreiden.”
Naar schatting zijn er op dit moment enkele duizenden extreem-neoliberalen en volgens de onderzoekers is hun aantal over tien jaar verdubbeld. “Dat zijn mensen die dan grotendeels zijn opgegroeid zonder dat ze te maken kregen met andere opvattingen en die ook van jongs af aan hebben geleerd dat andersdenkenden geen cent waard zijn. Deze mensen worden geïnspireerd door ‘helden’ als premier Rutte, die tegen de ratio en volkswil in tóch zijn voormalige vrienden bij Shell en Unilever verblijdt met de afschaffing van de dividendbelasting. Een omgekeerde Robin Hood in feite. Deze jongeren smullen ervan.”
Een neoliberaal is geen crimineel, zegt de onderzoeker. Moreel verkeerd mag zeker, maar de grens tussen wettelijk legaal en illegaal wordt continu opgezocht en liefst nét niet overschreden. Helaas gebeurt dat in de praktijk echter toch regelmatig. “Ze wijzen de werkelijk liberale waarden af en een klein doch substantieel deel vindt geweld acceptabel.” Hij ziet ook dat universiteitsbesturen steeds actiever controle houden op de jongeren. Zo brak de Groningse Universiteit al met deze studentenclub.
Dreigend is de groei van jonge neoliberalen wel, vindt hij. “De meesten werken aan een krachtige eigen gemeenschap, die steeds beter georganiseerd wordt, en die slechts gebruik wenst te maken van de lagere klassen in onze maatschappij.”
[…] voor Dijkhoff is dat hij met zijn uitspraak preekte voor eigen parochie, namelijk in de neoliberale studentenclub Albertus Magnus. In dergelijke gezelschappen wordt deze vorm van humor doorgaans […]